314. Không có người nào, ngay cả trong mộng, thoát được cái vòng sanh tử khủng khiếp phá hoại này, như cơn sấm sét, trừ phi người ấy đã cắt đứt bằng gươm tuệ khéo mài trên đá thiền định, cái bánh xe sanh tử này, cái không chỗ đặt chân (để tìm hiểu) do tính chất sâu xa của nó, và khó vượt qua vì sự mờ mịt của nhiều phương pháp.
Và Ðức Thế Tôn đã dạy như sau: “Này Ananda, sâu xa thay là lý duyên khởi. Chính vì không biết, không thâm nhập lý ấy, mà thế giới này đã thành một mớ bòng bong… không tìm thấy lối thoát khỏi vòng sanh tử với các cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.” (D. ii, 55).
Bởi vậy, vì lợi ích an lạc cho minh và người.
Bậc trí hãy thực hành với chánh niệm
Ðể có thể khởi sự tìm thấy
Một chỗ đặt chân trong các chiều sâu
Của lý duyên khởi này
Chương mười bảy này, kết thúc phần “Mảnh đất cho tuệ tăng trưởng”, trong Luận về Tuệ tu tập, thuộc luận Thanh tịnh đạo, được soạn để làm cho người lành hoan hỉ.
-ooOoo-
Bảng I
BẢNG LIỆT KÊ TÓM TẮT 89 LOẠI TÂM
I. THIỆN
| DỤCGIỚI
CÓ 8 |
1. | Câu hữu hỉ | tương ưng trí | không cần nhắc |
| 2. | -nt- | -nt- | cần nhắc | |
| 3. | -nt- | không tương ưng trí | không cần nhắc | |
| 4. | -nt- | -nt- | cần nhắc | |
| 5. | Câu hữu xả | tương ưng trí | không cần nhắc | |
| 6. | -nt- | -nt- | cần nhắc | |
| 7. | -nt- | không tương ưng trí | không cần nhắc | |
| 8. | -nt- | -nt- | cần nhắc |
| SẮC GIỚI CÓ 5 |
9. | Sơ thiền |
| 10. | Nhị thiền | |
| 11. | Tam thiền | |
| 12. | Tứ thiền | |
| 13. | Ngũ thiền (tốc hành tâm chứng thiền) | |
| VÔ SẮC GIỚI CÓ 4 |
14. | Không vô biên |
| 15. | Thức vô biên | |
| 16. | Vô sở hữu xứ | |
| 17. | Phi tưởng phi phi tưởng xứ (chứng định) | |
| SIÊU THẾ CÓ 4 |
18. | Dự lưu đạo |
| 19. | Nhất lai đạo | |
| 20. | Bất hoàn đạo | |
| 21. | A la hán đạo (sát na chứng đạo) |
Tổng kết thiện tâm cả 4 cõi có 21
II. BẤT THIỆN (chỉ có ở Dục giới)
Tổng cộng bất thiện tâm có 12
III. BẤT ĐỊNH
A. DỤC GIỚI
1a. THIỆN DỊ THỤC
| 34-38 | nhãn… thân thức, lạc | vô nhân |
| 39 | (tiếp thọ) ý giới | vô nhân |
| 40 | (suy đạt) ý thức giới câu hữu hỉ | vô nhân |
| 41 | (suy đạt, sở duyên, câu hữu hỉ kiết sanh, Hữu phần, tử) ý thức giới câu hữu xả |
vô nhân |
| 42-49 | thiện dục giới (giống tâm 1-8), ở Ðồng sở Duyên, Kiết sanh |
hữu nhân |
1b. THIỆN DUY TÁC
| 70 | Ý giới (ngũ môn hướng). | vô nhân |
| 71 | Ý thức giới, câu hữu với xả (5 môn hướng, xác định tâm, ý môn hướng) | vô nhân |
| 72 | Ý thức giới (tốc hành tâm) | vô nhân |
| 73-80 | Giống như thiện tâm ở Dục giới (1-8), tốc hành tâm, nhưng khởi nơi vị A la hán. | hữu nhân |
2. BẤT THIỆN DỊ THỤC (CHỈ CÓ VÔ NHÂN)
| 50-54 | nhãn nhĩ tỉ thiệt thân thức, khổ |
| 55 | ý giới (tiếp thọ) |
| 56 | ý thức giới (suy đạt, Ðồng sở Duyên, Kiết sanh, Hữu phần, tử) |
B. SẮC GIỚI
| 57-61 | năm thiền tâm như Tâm 9-13, ở kiết sanh, hữu phần, tử tâm tốc hành, dị thục. |
| 81-85 | như Tâm 9-13, duy tác, khởi nơi vị A la hán. |
C. VÔ SẮC GIỚI
| 62-65 | bốn Ðịnh vô sắc, như Tâm14-17, ở Kiết Sanh, Hữu phần, tử tâm tốc hành, dị thục |
| 86-89 | như Tâm 14-17, duy tác, khởi nơi vị A la hán. |
D. SIÊU THẾ
| 66 | Dự lưu quả (sát na chứng quả) |
| 67 | Nhất lai quả (sát na chứng quả) |
| 68 | Bất hoàn quả (sát na chứng quả) |
| 69 | A la hán quả (sát na chứng quả) |
Tổng kết: Dị thục tâm có 36 thuộc cả 4 cõi; Duy tác tâm có 20, trong đó mười tám tâm – từ 72 đến 89 – chỉ có ở bậc A-la-hán.
Bảng II
LỘ TRÌNH TÂM
| Vị Trí | Ý Giới | Ý Thức | Thức Giới | Câu Hữu với | Ðối Chiếu Bảng Số I – Loại Tâm | Lộ Trình ở Ngũ Môn | Lộ Trình ở Ý Môn |
| 1 | Dị thục | 1 trong 19 Loại | Hữu PhầnHữu Phần Rung Ðộng | Hữu PhầnHữu Phần chuyển | |||
| 2 | Dị Thục | ||||||
| 3 | Duy Tác | Xả | 70 | 5 môn hướngThấy, nghe, ngửi, nếm
Nhận Sở suy đạt tâm
|
|||
| 4 | Duy tác | Hỉ (lạc) hay Ưu (khổ) | (34-38)(50-54) | ||||
| 5 | Dị thục | Duy tác | Xả | (39 – 55) | |||
| 6 | Dị thục | Hỷ hay Xả hay Ưu | (40,41)(56) | ||||
| 7 | Duy tác | Xả | (71) | Xác Ðịnh tâm | Ý môn hướng | ||
| 8 | 1. Nghiệp2. Dị thục hay Duy tác mà thôi
3. Duy tác ở A-la-hán |
1. Lạc hay Xả hay Ưu2. Lạc hay Xả hay Ưu
3. Lạc hay Xả |
Một trong 55 loại | Tốc hành tâm | Tốc hành tâm | ||
| 9 | |||||||
| 10 | |||||||
| 11 | |||||||
| 12 | |||||||
| 13 | |||||||
| 14 | |||||||
| 15 | Dị Thục | Lạc hay Xả | (40 – 49)(56) | Ðồng sở chuyên (chỉ ở Dục Giới) | Ðồng sở chuyên (chỉ ở Dục Giới) | ||
| 16 | |||||||
| 17 | Dị Thục | như trên | Hữu phần | Hữu phần |
*Hỉ thuộc tâm (34)-(37) và thân lạc (38); tâm Ưu (50)-(53) và thân Khổ (54), tốc hành tâm thứ nhất (nghiệp) cho quả báo ngay đời này (hiện báo), tốc hành tâm thứ bảy cho quả báo đời kế tiếp, gồm cả kiết sanh thức. Tốc hành tâm thứ hai đến sáu (9 đến 13 ở bảng kê trên) cho quả báo ở các đời sau nữa (hậu báo).
http://www.tangthuphathoc.net/phapluan/thanhtinhdao-17.htm
Total views : 17123952
- English