61. GUDO Và Hoàng Ðế
Hoàng đế Goyozei học thiền với thiền sư Gudo. Ngài hỏi: “Trong thiền, tâm là Phật. Ðúng vậy không?”
Gudo trả lời: “Nếu bần tăng trả lời phải, thì hoàng thượng sẽ nghĩ rằng hoàng thượng hiểu mà không hiểu gì. Nếu bảo không, thì bần tăng đã phản lại điều mà nhiều người hiểu rất tường.”
Môt ngày khác, hoàng đế lại hỏi Gudo: “Kẽ giác ngộ đi về đâu khi chết?”
Gudo trả lời: “Bần tăng không rõ.”
“Tại sao thiền sư lại không biết?” nhà vua hỏi.
“Bởi vì bần tăng chưa chết,” Gudo trả lời.
Hoàng đế min cưởng hỏi thêm những điều mà nhà vua không lĩnh hội được. Do đó Gudo vỗ nhịp trên mặt sàn như đánh thức ngài và nhà vua đốn ngộ!
Hoàng đế càng kính trọng Thiền và vị sư già Gudo sau khi giác ngộ, và ngay cả cho phép Gudo đội chiếc mũ ni trong triều vào mùa đông. Khi Gudo quá tám mươi tuổi, ngài hay ngủ thiếp giữa buổi giảng, và nhà vua yên lặng rút lui vào phòng khác để cho vị thầy yêu quí an giấc nghỉ mà tuổi già thường đòi hỏi.
62. Trong Tay Ðịnh Mệnh
Một võ tướng nỗi danh của Nhật tên là Nobunaga quyết định tấn công đối phương tuy lực l�ợng trong tay chỉ có bằng một phần mười của đối thủ. Y biết rằng y sẽ thắêng tuy quân lính thì nghi ngờ.
Trên đường hành quân, y dừng lại tại một ngôi đền thần (Shinto) và tuyên bố với đám quân rằng: “Sau khi thăm đền ta sẽ gieo quẽ bằng đồng tiền; nếu là đầu, chúng ta thắng; nếu đuôi, chúng ta thua. Ðịnh mệnh đã an bài như vậy.”
Nobunaga vào đền và yên lặng cầu nguyện. Y bước ra rồi gieo đồng tiền. Mặt đầu. Quân lính phấn khởi và thắng trân đánh d dàng.
“Không ai có thể thay đổi được định mệnh,” kẽ hầu cận nói với Nobunaga sau trận đánh.
“Dĩ nhiên là không,” Nobunaga bảo, đưa cho thấy đồng tiền hai mặt có hình đầu giống nhau.
63. Sát Sanh
Một ngày nọ, Gasan giáo huấn môn đồ: “Ai khuyên không nên sát sanh và ai tha chết cho mọi sinh linh đều rất phải. Lành thay khi bảo tồn đời sống của cả súc vật và côn trùng. Nhưng phải làm gì với những kẽ giết thì giờ, những kẽ tiêu hũy tài sản, những kẽ gây thiệt hại kinh tế? Chúng ta không thể nào bõ qua họ được. Lại nữa, phải làm gì với kẽ chuyên thuyết pháp mà không giác ngộ? Y đang giết chết Phật giáo.”
64. Mồ Hôi Của Kasan
Kasan được mời chủ trì cho tang l của một vị quan đầu tỉnh.
Ngài chưa hề gặp giới quan quyền, quí tộc bao giờ nên lo lắng. Khi buổi l bắt đầu Kasan vả mồ hôi.
Sau đó, khi quay về tự viện ngài cho gọi tất cả môn đồ lại. Kasan thú nhận rằng ngài không xứng đáng làm sư phụ vì ngài không hành xử ở ngoài đời đồng mức giống như trong tự viện cô tịch. Rồi Kasan từ chức và trở thành học trò của một thiền sư khác. Tám năm sau, liu ngộ, ngài quay trở lại với các môn dồ cũ.
65. Chế Ngự Con Ma
Một người vợ trẻ bị bệnh và sắp chết. “Em yêu anh lắm,” nàng nói với chồng, “Em không muốn xa anh. Anh đừng nên yêu ai nữa nhé. Nếu anh không nghe lời, em sẽ trở về làm ma hành hạ anh không thôi.”
Chẳng mấy chốc người vợ qua đời. Người chồng giữ đúng lời vợ trối trăn được ba tháng đầu, nhưng rồi y gặp và yêu một người đàn bà khác. Họ hứa hôn với nhau.
Ngay sau l hứa hôn một con ma hiện ra mỗi đêm trước người đàn ông trách rằng y không giữ đúng lời hứa. Con ma còn rất linh. Nó nói đúng phóc những gì liên quan đến y và tình nhân mới. Khi y tặng cho hôn thê món gì, con ma tả ra với chi tiết. Nó còn lập lại cả những cuộc đối thoại, bực mình đến nỗi y không thể ngủ được. Có người khuyên y nên giải bày với một thiền sư sống gần làng. Mãi lâu, thất vọng quá người đàn ông khổ sở tìm đến thiền sư xin gúp đở.
“Vợ của ông trở thành con ma và biết được tất cả việc ông làm,” vị thiền sư nhận xét. “Bất cứ điều gì ông làm hay nói, bất cứ món gì ông tặng nhân tình nó cũng biết. Nó phải là một con ma khôn ngoan. Ðúng ra ông nên cảm phục một con ma như thế mới phải. Lần sau nếu nó hiện ra ông nên thương lượng với nó. Nói với nó rằng nó biết nhiều quá và không có điều gì ông có thể dấu nó, và rằng nếu nó trả lời được một câu hỏi của ông, ông hứa sẽ bải bõ hôn ước và ở giá suốt đời.”
“Câu hỏi gì để con phải hỏi nó?” người đàn ông thắc mắc.
Thiền sư trả lời: “Vơ một nắm đầy hạt đậu và hỏi nó có bao nhiêu hạt trong tay ông. Nếu nó không trả lời được thì nó chỉ là điều giả tạo trong trí tưởng của ông và nó sẽ không quấy ông nữa đâu.”
Ðêm sau con ma hiện ra, người đàn ông ca tụng nó và bảo rằng nó biết hết mọi chuyện.
“Dĩ nhiên,” con ma trả lời, “và ta biết ông đến thăm ông thiền sư bửa nay nữa.”
“Và quả là ngươi biết quá nhiều,” người đàn ông yêu cầu, “hãy nói cho ta biết có mấy hạt đậu trong nắm tay này của ta!”
Không còn có con ma nào để trả lời câu hỏi
66. Bầy Con Của Hoàng Thượng
Yamaoka Tesshu là huấn đạo của Hoàng đế. Ngài còn là một bậc thầy về kiếm thuật và kẻ sùng Thiền học.
Nhà của ngài cũng là nơi lui tới của bọn sa cơ lỡ vận. Ngài chỉ có độc một bộ quần áo bởi vì chúng làm cho ngài nghèo mãi.
Hoàng đế, trông thấy quần áo của ngài sờn mòn nên cho Yamaoka một ít tiền để sắm vài bộ mới. Lần sau Yamaoka vẫn xuất hiện trong bộ quần áo cũ.
“Thế quần áo mới đâu, Yamaoka?” Hoàng đế hỏi.
“Tâu bệ hạ, thần đã giúp cho lũ con của bệ hạ,” Yamaoka giải thích.
67. Ngươi Ðang Làm Gì! Thầy Ðang Nói Gì!
Trong thời đại mới, đã có lắm chuyện quái dị về các vị thiền sư và những đệ tử, và về chuyện thầy chỉ truyền thừa tâm ấn cho các đệ tử tín cẩn mà thôi. Dĩ nhiên Thiền phải được truyền thừa như thế, dĩ tâm tải tâm, và trong quá khứ nó đã thành công. Tỉnh lặng và khiêm tốn quí hơn là chuyên nghiệp và cường điệu. Người được truyền tâm ấn thường ẩn thân đến cả hai chục năm. Cho đến khi có kẻ cầu đạo khám phá ra thì thiền sư mới lộ diện hóa độ. Sự kiện xảy ra rất tự nhiên và giáo pháp cứ thế mà được truyền thừa. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, thiền sư không bao giờ tự xưng “Ta là kẻ kế thừa của Tổ này Tổ nọ.” Chỉ gây điều bất lợi mà thôi.
Thiền sư Mu-nan chỉ có một đệ tử kế thừa. Tên của ngài là Shoju. Sau một thời gian dài theo học, Shoju được thầy gọi vào phòng. “Ta đã già,” ngài bảo, “và như ta biết, Shoju, chỉ có con là kẻ sẽ kế thừa giáo pháp này. Ðây là một cuốn kinh. Nó đã được truyền lại cho các thầy đến bảy đời. Ta cũng có thêm vào nhiều điểm theo sự liu ngộ của ta. Cuốn sách này rất quí, và ta trao lại cho con như ấn chứng.”
“Nếu cuốn kinh quan trọng đến thế thì thầy nên giữ lấy,” Shoju trả lời. “Con đã được truyền thụ Thiền không nhờ văn tự và con rất thỏa nguyệân.”
“Ta biết thế,” Mu-nan bảo. “Cho dù như vậy, tập kinh này đã được truyền lại cho các thầy đến bảy đời, con nên giử lấy như là bảo vật chánh truyền giáo pháp. Ðây.”
Hai thầy trò đang nói chuyện bên lò than. Ngay khi Shoju cầm lấy sách ngài liền quăng ngay vào lò lửa. Chẳng một ham muốn sở hữu.
Mu-nan, chưa từng biết giận, hét lên: “Ngươi đang làm gì vậy!”
Shoju quát lại: “Thầy đang nói gì vậy!”
68. Một Tiết Tấu Của Thiền
Kakua biệt tăm sau khi đến bệ kiến hoàng đế và chẳng ai biết việc gì đã xảy ra. Ngài là vị sư Nhật đầu tiên sang Trung quốc học Thiền, nhưng ngài không hề bộc lộ tí gì về Thiền, ngay cả chẳng nhớ rằng mình đã du nhập Thiền vào đất mẹ.
Kakua thăm Trung Hoa và thụ huấn được chân truyền về Thiền. Ngài không hề đi du hành khi ở Tàu. Ngài trú ở một vùng thâm sơn để chuyên tâm thiền quán. Nếu có ai tìm gặp ngài và xin chỉ dạy thì ngài chỉ nói vài lời rồi di chuyển sang một vùng núi khác khó kiếm hơn.
Khi Kakua trở về Nhật, hoàng đế nghe đến danh và xin ngài thuyết về Thiền cho vua và đám quần thần.
Kakua đứng trước mặt hoàng đế trong tỉnh lặng. Xong rút ra từ vạt áo một ống tiêu và thổi một nốt ngắn. Sau đó, cúi đầu l phép, ngài đi mất.
69. Nuốt Thẹn
Một ngày kia, vì hoàn cảnh bất thường làm chậm trể việc chuẩn bị cơm nước cho thiền sư Fugai và đồ đệ ở thiền viện Soto. Người nấu bếp đã hối hả ra vườn cắt một mớ rau, băm vụn để nấu cháo mà không biết rằng trong rau có một phần con rắn bị cắt.
Ðám môn đồ của Fugai khen món cháo thật ngon. Nhưng khi vị thiền sư trông thấy đầu rắn trong bát của ngài, liền cho gọi anh đầu bếp. “Cái gì thế này?” ngài hỏi và giơ cao đầu rắn.
“Ồ, xin cám ơn sư phụ,” anh đầu bếp trả lời, vồ lấy món lạ và ăn thật nhanh.
70. Vật Quý Nhất Trên Ðời
Một đệ tử đã hỏi Sozan, một thiền sư Trung quốc: “Vật gì quý nhất trên đời?”
Thiền sư trả lời: “Cái đầu của con mèo chết.”
“Tại sao cái đầu của con mèo chết lại là vật quý nhất trên đời?’ thiền sinh thắc mắc.Sozan trả lời: “Bởi vì không ai có thể trả giá được.”