Tản mạn về đôi mắt

(Thước đo của trí tuệ và phản ảnh thế giới nội tâm)

Lời dẫn đầu:

Trong mấy tháng gần đây, người viết nhận được tin từ 3 người thân ở vào độ tuổi 55-65 mang những bịnh về đôi mắt mà liên quan đến khối u não và phải vào bịnh viện khẩn cấp, và qua sự nghiên cứu tìm tòi, tôi chợt thấy ra những sự thật về đôi mắt từ nhân tướng đến những liên quan trong cơ thể nhất là trí tuệ và thế giới nội tâm.

Thì ra con người là một kỳ quan mà Tạo Hoá đã khéo léo tạo dựng hình hài con người với đầy đủ ngũ quan (năm bộ phận trong thân thể con người): mắt thấy, tai nghe, mũi ngửi, lưỡi nếm, và tay chân sờ mó, với tất cả tâm linh và cảm xúc để tận hưởng được cái đẹp vĩnh hằng trong đời sống giữa vũ trụ thiên nhiên bao la bát ngát, nhưng có thể nói đôi mắt phải nắm giữ vai trò quan trọng chủ yếu nhất trong cuộc sống con người, vì đó là biểu tượng của niềm tin yêu và hy vọng. Nhờ đôi mắt, con người đã khám phá tìm tòi được thế giới huyền ảo muôn màu muôn sắc quanh mình, đã đem lại cho con người muôn vàn cảm xúc biến thiên không ngừng.

Kính mượn bài viết để chia sẻ vài điều học được các bạn nhé.
Kính trân trọng,

Để mô tả về đôi mắt, bài văn nào cũng bắt đầu bằng: “Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn” (Eyes are the window to the soul) do nhà hiền triết Marcus Tullius Cicero (106-43 B.C.), cũng là một chính trị gia lỗi lạc và nhà hùng biện đại tài của La Mã để lại, hơn thế nữa Ông còn cho rằng “Khuôn mặt là chân dung của tâm hồn mà đôi mắt làm công việc diễn giải” (The face is a picture of the mind as the eyes are its interpreter).

Thế nhưng khi học Đạo rồi ta mới biết dù Tâm hồn là một bình nguyên bát ngát, là một chân trời vô thủy, vô chung … Tâm hồn phức tạp, đa dạng, muôn màu, muôn tình … thì tất cả đều gói ghém trong chữ “THẾ GIỚI NỘI TÂM” và…

Muốn nhìn vào thế giới nội tâm ấy đã ẩn mật chất chứa những gì ? Chỉ có “đôi mắt” huyền ảo kỳ bí mới có thể làm được điều đó.

Từ lâu hẳng mọi người trong chúng ta ai cũng còn nhớ câu thơ tình tả về đôi mắt đẹp của Lưu trọng Lư ngày nào…

“Mắt em là một dòng sông
Thuyền anh bơi lội giữa dòng mắt em“

Hoặc tiêu biểu nhất xin mượn vài câu thơ đầu trong bài thơ Đôi mắt em – tác giả Hồ Nhu)

Người ta bảo đôi mắt là cửa sổ
Khi ngắm nhìn sẽ bộc lộ tâm hồn
Từ bình minh cho tới tận hoàng hôn
Trong đôi mắt đều nén dồn tất cả
Đôi mắt em mộng mơ như biển cả
Khi thăng hoa là trao, nhận chẳng rời
Mỗi khi buồn châu lệ bỗng tuôn rơi
Nhưng tất cả gói đời mình trong đó.

Đó là hình ảnh của mắt trong thi ca có nhiều biểu tượng phong phú khác nhau từ những tâm hồn thi nhân giàu cảm xúc: Cửa sổ đó đã rộng mở cho cõi lòng thênh thang, hương thơm triền miền bát ngát, để hai tâm hồn giao cảm và thông đạt. Ánh mắt là bóng mát cho lữ khách dừng chân, là dòng sông của trăng gió nhớ thương.

Thế nhưng khi nói về khoa học có ai biết đôi mắt lại lên quan đến ngũ tạng trong cơ thể nhất là Thận vì Thận chính là gốc của nguồn sự sống (theo Đông Y) vì khi Thận không tốt thì khí huyết không lưu thông, mắt sẽ đờ đẩn thiếu sức sống, thiếu sự tự tin.

Có lẽ đôi lúc chúng ta đã thầm công nhận “vì sao đôi mắt được gọi là thế giới của nội tâm” vì chúng ta biết rằng mỗi người đều có một không gian riêng tư, một thế giới mà mình luôn muốn mãi mãi được cất giấu khi không thể dễ dàng mở lời cho người khác. Nhưng đâu ai biết rằng ngay cả khi mình muốn giấu đi những biểu cảm trên khuôn mặt thì qua đôi mắt ngưỡng điều đó thường hiện ra.

Nó chính là cửa sổ đã mở ra hết những suy nghĩ, toàn tính của chúng ta mà chúng ta không hề hay biết vì có học Duy Thức hay Vi Diệu Pháp ta biết hoạt động của Tâm là …. “Điều gì đã ghi vào tiềm thức quá nhiều thì dĩ nhiên nó sẽ tái hiện một cách vô thức trong đời sống”. Mà trong dân gian những câu thơ thường được truyền tụng để mô tả thái độ một người.

“Người khôn con mắt dịu hiền
Người dại con mắt láo liên nhìn trời”

“Người khôn con mắt đen sì
Người dại con mắt nửa chì nửa than“

Người viết còn nhớ nhiều năm trước trên đài BBC (14/9/2015) một tác giả Tây Phương cho rằng: ĐÔI MẮT KHÔNG CHỈ THỂ HIỆN NHỮNG GÌ XẢY RA TRONG ĐẦU MÀ CHÚNG CÒN ẢNH HƯỞNG CÁCH CHÚNG TA GHI NHỚ MỌI VIỆC VÀ CÁCH CHÚNG TA RA QUYẾT ĐINH .

Có lẽ qua đôi mắt chúng còn cho thấy sự thông minh, sở hữu một trí tuệ và khả năng của một người ( một kỹ năng làm việc tốt được tỏa sáng trong lãnh vực nào đó) khi đôi mắt ấy mang toàn bộ dấu hiệu của sức khỏe tổng thể của một thân thể khỏe mạnh.

Ánh mắt của Trí Huệ Bát Nhã thoát ra khỏi vòng tham sân si tục lụy, ánh mắt của lương tri sáng soi từ linh hồn tiền kiếp sâu thẳm, ánh mắt huyền vi của Chánh Niệm, chuyển hóa khổ đau, sợ hải, tuyệt vọng và chán chường, ánh mắt Bồ Tát chấp nhận tất cả oan khiên của cõi đời… như một khoảnh khắc chiêm bao của hoàng lương mộng.

Ôi tiết nhịp thiên tài hay quỉ mị
Xô hồn ta lảo đảo giữa tường cao
Trưa dài lắm ta luân hồi vô thủy
Đổi hình hài con mắt vẫn đầy sao (Tuệ Sỹ)

Người mắt biếc ngây thơ ngày hội lớn
Khoé môi cười nắng quái cũng gầy hao
Như cò trắng giữa đồng xanh bất tận
Ta yêu người vì khoảnh khắc chiêm bao.
Thoáng Chốc (Tuệ Sỹ)

Đôi mắt ướt tuổi vàng khung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn (Tuệ Sỹ)

Nhìn vào khía cạnh khoa học và nhân tướng, mỗi ánh mắt và cử động của mắt thường mang một thông điệp riêng, vừa phản ảnh vừa tác động đến những khao khát, suy nghĩ , niềm tin và sự định hướng của mình.

Vì vậy có người cho rằng chỉ cần nhìn vào đôi mắt một người, ta có thể cảm giác gần gũi vì ánh mắt thân thiện đã nói lên cả tấm lòng, cũng có những ánh mắt biểu tượng cho một sức mạnh bên trong chứng tỏ họ sẽ không từ bỏ trước mọi khó khăn trong khi có những ánh mắt thiếu linh hoạt, chỉ biết cứng nhắc hoặc thích đi theo một lối mòn….

Cũng trong khoa tâm lý học và thần kinh học, một sự nghiên cứu rộng rãi qua nhiều thập kỹ về sự giao tiếp bằng mắt, đã tiết lộ về sức mạnh của mắt. Đó là bao gồm những gì mắt ta thể hiện ra và cách chuyển động của mắt khi giao tiếp sẽ nói lên những điều ta nghĩ về người đối diện khi họ nhìn vào mắt ta.

Kính mạn phép ghi lại kết quả của nghiên cứu này nhé !

* Biểu lộ mức rộng rãi phóng khoáng – nhìn chằm chằm vào hình ảnh trừu tượng trong thời gian dài.

* Có vấn đề thần kinh – nháy mắt nhiều lần.

* Dễ tiếp thu trải nghiệm – mắt đảo mạnh sang hai bên.

* Người ngay thẳng -hai đồng tử đen nhánh.

Cuối thu vàng núi quanh bờ
Nước non trong sạch ai ngờ thần tiên
Em cười, đôi ngọc mắt đen
Nửa in sắc nước nửa đen sắc trời (Xuân Diệu)

* Lạc quan – không có thời gian để nhìn hình ảnh tiêu cực.

Lời kết :

Khi tôi viết đến đây, bổng chợt nhớ hôm nay 20/10 là ngày Phụ Nữ Việt Nam, kính xin mượn những thi ca có lồng hình ảnh người mẹ người vợ hiền, những người em gái để kính tặng vì “Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn “các bạn nhé!

Ánh mắt Mẹ Hiền của một đời lo toan, tần tảo, hy sịnh chịu đựng chẳng ngại ngần … một hai nắng sớm mưa chiều, bôn ba cuộc sống nhiễu điều phận dâu, đêm dài trắng mắt canh thâu, ngày qua bước vội gánh sầu nặng mang…

một lần bỏ quê nhà đi mãi
có mẹ buồn mắt mẹ long lanh
chốn quê mình thương nhớ xót xa
loài hoa cỏ như em nhỏ dại
Em Một Đời Rong Ruổi
(Trần Thị Hà Thân)

Em đẹp như một bài thơ
Hồn nhiên như thể giấc mơ khôn cùng
Mắt nhung rải lối cõi lòng
Tóc huyền quấn quýt một vùng không gian.
Đôi Mắt Em (Sóng Việt)

Thiếu nữ VN hồn nhiên, mộng mơ, diễm tình, đã mang lại niềm ưu tư ray rứt cho thi nhân :

Tôi không biết rằng lạ hay quen
chỉ biết em mang theo nghê thường
cho nên đôi mắt mờ hư ảo
cả bốn chân trời chỉ có em.
Tương Tư (Nguyên Sa)

Thi sĩ Xuân Diệu đã nói đến những giọt nước mắt đau thương của nhân loại :

Trăm ngàn kiếp lệ cuốn theo sông
Biển chứa long lanh sóng vạn trùng
Trái đất ba phần tư nước mắt
Đi như giọt lệ giữa không trung
Lệ (Xuân Diệu)

Ánh mắt nhân ái suốt một đời, man mác hương vị thiền :

Mẹ như ánh mắt trăng rằm
Lệ từ bi chảy ngàn năm chẳng mòn
Vơi đầy đạo nghĩa sắt son
Tràn dâng biển Hạnh, ngập nguồn Tam Cương
Mẹ Về Mở Hội Vu Lan (thơ Hải Đà)

Màu Mắt Lụa dịu dàng hồn nhiên và quyến rũ của Thiếu nữ Việt Nam trong áo dài dân tộc mềm mại tha thướt.

Xưa em tóc ủ ngang vai,
nghiêng che mắt lụa, bổ đôi tuổi hồng.
Môi ngoan, hồng nhẹ màu son,
ru tình, giọng hát chớm ươm nụ sầu .
Ru Tình (Phạm Chung)

Tóc mây nhè nhẹ buông lơi
Vai mềm như lụa, tuyệt vời mắt nhung
Nhìn vào cõi mộng mung lung
Hồn ai ngơ ngẩn tưởng chừng tương tư
(Bùi Vi Thiện)

Riêng tác giả xin kính tặng quý phụ nữ Việt Nam từ đồng quê đến thị thành, hoặc nơi miền Sơn cước có vài vần thơ vụng, nhân ngày 20/10/2023 ….

Trong các giác quan, đôi mắt là Thần ý
Mở xa tầm nhìn, định hướng cuộc đời
Rộng như lòng mẹ, bên chiếc võng, nôi
Cánh cửa Ngọc thiên đàng…
dẫn dắt con yêu vào thế giới mới !

Sự hy sinh cao cả như hào quang sáng chói!
Không gì tuyệt mỹ được sánh ngang bằng
Phụ nữ Việt Nam dù lệ có chứa chan
Vẫn hân hoan, nhẫn nại và chịu đựng !
Kính chúc nơi nơi lễ hội truyền cảm hứng !

Ngày 20/10 của Phụ nữ Việt Nam …
Biểu tượng thế giới sâu sắc của tâm linh
Màu đen huyền ánh mắt … trí tuệ thông minh
Mọi thăng trầm xin để bay theo gió !

Xứng đáng như Trưng Triệu,
thời đại nào cũng có !
Nhìn phong ba với đôi mắt thông xanh
Lòng nhân ái nồng nàn bao phủ chung quanh
Và THÔNG CẢM – THỨ THA- TIN CẬY – HỶ XẢ…

Ngày 20/10/2023
Huỳnh Phương – Huệ Hương